การจัดหา โลหิตหมู่พิเศษ (Rh negative) ยังคงเป็นปัญหาสำคัญของงานบริการโลหิตในประเทศไทย เมื่อมีผู้ป่วยต้องการโลหิตหมู่พิเศษในการรักษาอย่างเร่งด่วน แต่ในคนไทยพบผู้ที่มีโลหิตหมู่พิเศษอยู่เพียงร้อยละ 0.3 จากจำนวนประชากรทั้งหมด หรือคิดง่ายๆ ใน 1,000 คน จะพบเพียง 3 คน เท่านั้น ที่มีโลหิตหมู่พิเศษ

Rh-
ALL
6,388 คน

กรุ๊ป
AB
467 คน

กรุ๊ป
A
1,513 คน

กรุ๊ป
B
1,913 คน

กรุ๊ป
O
2,495 คน

จึงมักประสบกับปัญหาโลหิตหมู่พิเศษไม่เพียงพอ และไม่ทันต่อความต้องการของผู้ป่วย เนื่องจากในการรับโลหิตจำเป็นต้องรับโลหิตหมู่พิเศษด้วยกันเท่านั้น

ประจำวันที่ 5 พ.ค. 2567

110
ยูนิต

7
ยูนิต

175
ยูนิต

4
ยูนิต

ดังนั้น ศูนย์บริการโลหิตแห่งชาติ สภากาชาดไทย จึงได้มีการจัดตั้ง ชมรมผู้บริจาคโลหิตหมู่พิเศษ (Rh negative Club) ขึ้น เมื่อวันที่ 26 พฤษภาคม 2532 และได้ริเริ่มการจัดงาน “รวมพล (ครอบครัว)หมู่โลหิตพิเศษ Rh- Negative” โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้สมาชิกผู้บริจาคโลหิตหมู่พิเศษ ได้มีโอกาสรวมตัว พบปะ ทำความรู้จักและแลกเปลี่ยนประสบการณ์ซึ่งกันและกัน สร้างความสัมพันธ์อันดีในกลุ่มสมาชิก ก่อให้เกิดความรัก ความสามัคคี ช่วยเหลือซึ่งกันในกลุ่มผู้บริจาคโลหิตหมู่พิเศษ อีกทั้ง ยังได้รับข้อมูลความรู้เกี่ยวกับโลหิตหมู่พิเศษที่เป็นปัจจุบัน รวมถึงปลูกฝังแนวความคิดผู้บริจาคโลหิตหมู่พิเศษให้มาบริจาคโลหิตอย่างสม่ำเสมอ เพราะหากผู้บริจาคโลหิตหมู่พิเศษ บริจาคอย่างต่อเนื่องทุก 3 เดือน จะทำให้มีโลหิตสำรองเพียงพอต่อการใช้รักษาชีวิตผู้ป่วยได้อย่างทันท่วงที จึงขอเชิญชวนผู้บริจาคโลหิตหมู่โลหิตพิเศษ ร่วมบริจาคโลหิตเพื่อช่วยต่อลมหายใจให้ผู้ป่วยหมู่โลหิตพิเศษด้วยกัน

ติดต่อนัดหมายการบริจาคโลหิตล่วงหน้า โทร. 0 2252 1637, 08 5149 9089 | งานจัดหาผู้บริจาคโลหิต ฝ่ายจัดหาผู้บริจาคโลหิตและสื่อสารองค์กร

เราจำแนกหมู่โลหิต (ฺBlood Type) ของมนุษย์ด้วย 2 ระบบ ประกอบด้วย

ABO SYSTEM เป็นการจำแนกตาม Antigen A และ Antigen B
ที่ปรากฏบนเม็ดเลือดแดง โดยทั่วไปจะพบ
– หมู่โลหิต A ประมาณ 24%
– หมู่โลหิต B ประมาณ 34%
– หมู่โลหิต O พบประมาณ 38% (มากที่สุด)
– หมู่โลหิต AB ประมาณ 8% (น้อยที่สุด)

Rh SYSTEM เป็นการจำแนกตาม Antigen D
ที่ปรากฏบนเม็ดเลือดแดง โดยแบ่งเป็น
– Rh-Positive คือกลุ่มที่ตรวจพบ Antigen D ในเม็ดเลือดแดง (พบได้โดยทั่วไป)
– Rh-Negative คือกลุ่มที่ไม่พบ Antigen D ในเม็ดเลือดแดง ซึ่งพบเพียงร้อยละ 15
ในกลุ่มคนผิวขาว และมีอัตราพบน้อยมากในไทย เพียง 3 ใน 1,000 คน เท่านั้น
จึงนับเป็น “หมู่โลหิตหายาก” หรือ “หมู่โลหิตพิเศษ”นั่นเอง

ในการรักษาพยาบาลที่ต้องมีการให้โลหิต ผู้ที่มีหมู่โลหิตพิเศษ Rh- จำเป็นต้องได้รับโลหิตหมู่โลหิต Rh- ในการรักษาเท่านั้น เพื่อป้องกันการกระตุ้นการสร้าง Antibody ขึ้นมาทำลาย Antigen D บนเม็ดเลือดแดง เว้นแต่ในกรณีฉุกเฉิน ผู้ป่วยที่มีหมู่โลหิต Rh- สามารถรับโลหิตจากหมู่ Rh+ ได้ แต่เพียงครั้งเดียวเท่านั้นเพราะหากได้รับเป็นครั้งที่ 2 ภูมิต้านทานในร่างกายจะสร้าง Antibody ขึ้นมาทำลายเม็ดเลือดแดงที่มี Antigen D บนพื้นผิวซึ่งนำไปสู่การเสียชีวิตได้

กรณีที่แม่มีหมู่โลหิต Rh- และพ่อมีหมู่โลหิต Rh+ มีข้อควรระวัง ดังนี้

• ในครรภ์แรก เมื่อลูกมีหมู่โลหิต Rh+ เหมือนพ่อจะมี ความเสี่ยงสูงที่เม็ดเลือดแดงของลูกจะเข้าสู่กระแสโลหิต ของแม่ได้ในระหว่างการหลุดลอกของรก ซึ่งภูมิของแม่ ก็จะสร้าง Antibody D มาต้าน Antigen D บนเม็ดเลือด แดงของลูก ลูกคนแรกในครรภ์นี้จะปลอดภัย
• ในครรภ์ที่ 2 ถ้าลูกเป็น Rh- เหมือนแม่ ลูกจะปลอดภัย ถ้าลูกเป็น Rh+ เหมือนพ่อ จะเกิดสภาวะที่อันตราย เนื่องจากแม่สร้างภูมิ Atibody D มาแล้วในครรภ์แรก และภูมินี้จะไปทำลายเม็ดเลือดเลือดแดงของลูกคนที่ 2 ได้ *ลูกจะมีอาการตัวเหลือง ตาเหลือง และอาจรุนแรงถึงขั้นเสียชีวิตได้

“ดังนั้น ผู้หญิงที่มีหมู่เลือด Rh- ควรปรึกษาแพทย์ เพื่อวางแผนก่อนมีบุตรและเตรียมการป้องกันไม่ให้เกิดอันตรายต่อทารกในครรภ์”

โดยทั่วไปเมื่อพูดถึงหมู่โลหิต Rh แล้วจะหมายถึงเฉพาะยีนคู่แรก ซึ่ง D เป็นยีนที่ทำให้คนเรามีหมู่โลหิตเป็น Rh บวก หรือถ้าไม่มียีน D จะเป็น Rh ลบ คนที่มียีน DD หรือชนิด Dd จะเป็น Rh บวก กล่าวคือ มี D แอนติเจนบนเม็ดเลือดแดง ส่วนคนที่มียีนชนิด dd จะเป็น Rh ลบ ซึ่งมาจาก 3 กรณี คือ

กรณีที่ 1 พ่อและแม่มีหมู่โลหิต Rh+ ทั้งคู่ แต่มียีนด้อยแฝงอยู่ (Dd) มีโอกาสที่ลูกจะมีโลหิตเป็น Rh- 25%

กรณีที่ 2 พ่อ หรือ แม่ คนใดคนหนึ่ง มีหมู่โลหิต Rh+ และมียีนด้อยแฝงอยู่ (Dd) และอีกฝ่ายหนึ่งมีหมู่โลหิต Rh- (dd) มีโอกาสที่ลูกจะมีโลหิตเป็น Rh- 50%

กรณีที่ 3 พ่อ และ แม่ ทั้งคู่มีหมู่โลหิต Rh- ซึ่งมียีนด้อย dd ทั้งสองคน มีโอกาสที่ลูกจะมีโลหิตเป็น Rh- 100%